قیمت نفت WTI بالاخره بعد از مدت‌ها حضور در بازه قیمت ۱۰ تا ۲۰ دلاری و حتی منفی شدن سررسیدهای آتی آن در ماه می در هفته جاری به قیمت ۴۰ دلار نزدیک شد که برخی از خبرگزاری‌ها آن را بازگشت بزرگ قیمتی می‌نامند. شاید اگر ابتدای سال جاری قیمت ۴۰ دلاری نفت را عامل خوشحالی شرکت‌های نفتی عنوان می‌کردیم، هیچ‌کس باور نمی‌کرد، اما اتفاقات رخ داده طی ماه آوریل این‌قدر عجیب بود که همین نفت ۴۰ دلاری می‌تواند روزنه امید برای بقای شرکت‌های بزرگ نفتی جهان باشد.
چرا قیمت نفت رشد کرد؟
کارشناسان دو عامل اصلی را در کاهش قیمت نفت مؤثر می‌دانند. اولین عامل مربوط به کاهش ۱۰ میلیون بشکه‌ای تولید نفت توسط اوپک و غیر اوپک است. این کشورها در توافقی که از ابتدای ماه ژوئن اجرایی شد تولیدات خود را ۹٫۷ میلیون بشکه کاهش دادند. البته به نظر می‌رسد تولید نفت در جهان حتی بیش از این رقم کاهش پیدا کرده باشد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
دومین عامل مؤثر در افزایش قیمت نفت را می‌توان بازگشت کشورها از قرنطینه سراسری برشمرد. یکی از مهم‌ترین مصارف نفت که به‌منظور حمل‌ونقل بین جاده‌ای بود در دوران قرنطینه با کاهش شدیدی روبه‌رو شد. از این رو با بازگشایی اقتصاد، آرام‌آرام مصارف نفت افزایش پیدا کرد و انتظار می‌رود با کاهش محدودیت‌ها این روند ادامه پیدا کند؛ اما آیا قیمت نفت پتانسیل رشد دارد؟ آیا با این قیمت‌ها تولید نفت شیل صرفه اقتصادی دارد؟
قیمت مطلوب برای نفت شیل
بسیاری از تحلیل‌گران معتقد بودند قیمت ۲۰ دلاری نفت صنعت نفت آمریکا را با بحران روبه‌رو می‌کند و بسیار از شرکت‌های تولیدکننده نفت در آمریکا را در معرض ورشکستگی قرار می‌دهد؛ اما به نظر می‌رسد حتی نفت ۴۰ دلار نیز نمی‌تواند این شرکت‌ها را از خطر ورشکستگی نجات دهد. رسانه فایننشنال تایمز Financial Times اخیراً گزارشی منتشر کرده است که نشان می‌دهد وضعیت بسیار سخت‌تر است. در این گزارش که از بررسی ۹۲ کمپانی اکتشاف و تولید نفت شیل در طول ماه مارس به دست آمده است این سؤال پرسیده شده است که قیمت نفت WTI چه میزان باشد تا شرکت‌ها از حفر چاه جدید سود مورد نیاز را کسب کنند؟ جواب این شرکت‌ها به صورت زیر بود:
۱- میدان نفتی پرمین (بخش جانبی): قیمت مطلوب نفت به‌منظور استخراج از چاه جدید در این میدان مابین ۳۰ تا ۷۰ دلار است که میانگین آن در حدود ۵۰ دلار می‌شود
۲- میدان نفتی پرمین (بخش میدلند): قیمت مطلوب نفت به‌منظور استخراج از چاه جدید در این میدان مابین ۳۰ تا ۶۰ دلار است که میانگین آن در حدود ۴۶ دلار در نظر گرفته شده است.
۳- میدان نفتی پرمین (بخش دلاور): قیمت مطلوب نفت به‌منظور استخراج از چاه جدید در این میدان مابین ۳۵ تا ۷۰ دلار است که میانگین آن در حدود ۵۲ دلار برآورد شده است.
۴- میدان نفتی باکن : قیمت مطلوب نفت به‌منظور استخراج از چاه جدید در این میدان مابین ۳۰ تا ۶۰ دلار است که میانگین آن در حدود ۵۲ دلار برآورد می‌شود.
۵- میدان نفتی ایگل فورد: قیمت مطلوب نفت به‌منظور استخراج از چاه جدید در این میدان مابین ۳۰ تا ۵۵ دلار است که میانگین آن در حدود ۴۵ دلار برآورد می‌شود.
۶- باقی میدان‌های نفت شیل: قیمت مطلوب نفت به‌منظور استخراج از چاه جدید در این میدان مابین ۴۵ تا ۶۵ دلار است که میانگین آن در حدود ۵۲ دلار برآورد می‌شود.
با توجه به بررسی میدان‌ها نفتی آمریکا، نفت ۴۰ دلاری برای تولیدکنندگان نفت شیل انگیزه کافی برای حفر چاه جدید ایجاد نمی‌کند از این رو به نظر می‌رسد در صورت حفظ قیمت نفت در محدوده زیر ۵۰ دلار در سه ماه آتی، روند کاهش چاه‌های نفت فعال شیل ادامه‌دار باشد.
بازگشت تولید شیل به دو سال قبل
به نظر می‌رسد با توجه به داده‌های مربوط به قیمت مطلوب نفت برای استخراج جدید در میدان‌ها نفتی آمریکا و افق اقتصاد جهانی اوضاع برای نفت شیل و کمپانی‌های مربوط هم‌چنان تاریک باقی بماند. آمار منتشر شده از تولید نفت آمریکا هفته اول ماه ژوئن نیز داده‌های منتشر شده را تائید می‌کند. در گزارشی که اداره اطلاعات انرژی آمریکا به‌اختصار EIA منتشر کرده است تولید نفت آمریکا در هفته اول ماه ژوئن با کاهش چشم‌گیری همراه بوده است و از تولید روزانه ۱۱ میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در هفته ۵ ماه می به عدد ۱۱ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه در هفته اول ژوئن رسیده است. در مقام مقایسه، میزان تولید نفت آمریکا در هفته دوم ماه مارس سال جاری به ۱۳ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه در روز رسید که بعد از آن با کاهش روزانه ۲ میلیون بشکه در روز (معادل حدوداً ۱۵ درصد کاهش) تولید نفت به عدد ۱۱ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه رسید. آخرین بار آمریکا در تاریخ اکتبر ۲۰۱۸ به این میزان از تولید رسیده بود.
شرکت‌های بزرگ نفتی جهان تحت‌فشار شدید مالی قرار گرفته‌اند. شرکت بریتیش پترولیوم غول نفتی انگلستان اعلام کرده است که قصد دارد ۱۵ درصد از کارمندان خود را در سراسر جهان (معادل ۱۰ هزار نفر) تعدیل کند.موج ورشکستگی در شرکت‌های نفتی آمریکایی نیز دیده می‌شود. بنا به گفته بلومبرگ تعداد شرکت‌های نفتی ورشکسته شده در ایالات متحده آمریکا از ابتدای سال مالی تا نیمه‌های ماه آوریل به حداقل هفت عدد رسیده است. این در حالی است که اثرات فشار مالی کاهش قیمت نفت هنوز تمام نشده است.
کاهش درآمد نفتی ایران
تحت کاهش شدید قیمت نفت، درآمدهای نفتی ایران نیز بسیار کاهش پیدا کرد. در صورتی که میانگین قیمت نفت را در سال ۲۰۲۰ حدود ۴۰ دلار در نظر بگیریم، ایران با فروش روزانه ۵۰۰ هزار بشکه درآمدی در حدود ۷٫۳ میلیارد دلار دارد. در صورتی که ۳ میلیارد دلار از این رقم را هزینه تولید در نظر بگیریم، سود ناشی از فروش نفت برای ایران در حدود ۴٫۳ میلیارد دلار است. این جمله به این معنی است که کشور ایران در صورت عبور از این چالش تاریخی، دیگر یک کشور نفتی نیست.
به نظر می‌رسد ایران در سال ۲۰۲۰ عمده نیازهای ارزی خود را از محل صادرات غیرنفتی به دست بیاورد، موضوعی که در سخنان رییس‌کل بانک مرکزی ایران و سایر مقامات ایرانی به‌وفور شنیده می‌شود. می‌توان یکی از عوامل اصلی رشد قیمت ارز در فصل بهار ۹۹ و تورم را ناشی از کاهش شدید درآمدهای ارزی دولت عنوان کرد.
نفت به تعادل رسیده است؟
در معاملات روز پنج‌شنبه نفت WTI از سقف ۴۰ دلاری خود ده درصد به عقب برگشت و به قیمت ۳۶ دلار در هر بشکه رسید. این کاهش شدید را می‌توان واکنش بازار به صحبت‌های ناامیدکننده جرمی پاول، رییس‌کل فدرال رزرو عنوان کرد. به نظر می‌رسد با توجه به کاهش شدید تولید نفت بعد از توافق اوپک پلاس (کاهش میزان عرضه نفت) و البته ادامه روند بازگشایی اقتصاد در کشورهای غربی (افزایش تقاضا) روند بهبود قیمتی نفت ادامه پیدا کند. به نظر می‌رسد روند کاهشی تولید نفت با کاهش در تولیدات آمریکا حتی بیش از پیش‌بینی‌ها شود و در این صورت می‌توان انتظار نفت ۶۰ دلاری و یا افزایش دوباره تولیدات اوپک را و البته سودده شدن تولیدات نفت شیل کشید. در این حالت شرکت‌های نفتی آمریکا انگیزه کافی برای حفر چاه‌های نفتی جدید پیدا می‌کنند. بهبود اخیر قیمت نفت را می‌توان به‌نوعی هدیه عربستان و اوپک به آمریکا دانست تا از این طریق آمریکا از خطر ورشکستگی گسترده شرکت‌های نفتی خود جلوگیری کند.
با همه صحبت‌های گفته شده، انتظار بازگشت نفت به قیمت‌های زیر ۲۰ دلار در آینده نزدیک بسیار بعید به نظر می‌رسد و می‌توان انتظار داشت قیمت نفت تا پایان سال در همین بازه قیمت و حتی کمی بالاتر قرار گیرد.
